Dijital diş hekimliği, teşhis, planlama ve tedavi sırasında tamamen veya kısmen bilgisayar destekli cihazların, yöntemlerin ve teknolojinin kullanılması anlamına gelir. Dijital diş hekimliği yöntemleri, insan hatasını azaltıp, üretim hassasiyetini artırmak ve tedavi sürelerini kısaltmak amacıyla geliştirilmiş yöntemlerdir. Basit bir dolgudan komplike implant tedavilerine, estetik planlamadan gülüş tasarımına, ortodontiden porselen kaplamalara kadar birçok uygulama artık dijital teknolojiler ve cihazlar kullanılarak yapılabilmektedir.
Dijital yöntemlerin hız ve üretim hassasiyeti gibi avantajlarının yanında, çok önemli bir avantajı da hastaya üretilen dolgu, kaplama, köprü, ortodonti plakları, gece plakları ve benzeri tüm uygulamaların üretim verilerinin veri tabanlarında saklanabilmesidir. Bir gün herhangi bir nedenle tekrar üretilmesi gerektiğinde, hastadan tekrar ölçü alınmadan aynı verilerle üretim yapılabiliyor. Hatta hasta kliniğe gelemiyorsa veya başka şehir ya da ülkedeyse, veriler online olarak gönderilebilir ve aynı verilerle üretim hastanın bulunduğu ülkede yapılabilir.
Bir başka avantajı, hastanın mevcut ağız durumu taranıp kaydedilebilmesi ve ileride yapılan yeni taramalarla karşılaştırılabiliyor olmasıdır. Bu sayede aşınmalar, yer değiştirmeler ve benzeri değişiklikler tespit edilebilmektedir.
Dijital diş hekimliği yöntemleri ile daha önce birkaç hafta süren bazı tedaviler artık bir günde tamamlanabilir hale gelmiştir. Porselen veya zirkonyumdan üretilen kron-köprü kaplama tedavileri, implant üstü köprüler bu yöntem ile bir günde yapılabilmektedir. Kişinin dişleri, saniyeler içinde kamera ile taranarak üç boyutlu bir şekilde bilgisayara aktarılır. Bu sayede hastaların zorlandığı, bulantıya neden olan ölçü alma işlemi ortadan kalkmış olur. Tarama işleminin ardından restorasyonların bilgisayar ortamında tasarımına başlanır.
Tasarım sırasında restorasyonların kenar uyumları, diş eti uyumları, komşu ve karşı dişlerle temas noktaları gibi tüm anatomik ve fonksiyonel özellikler ayarlanarak üretime hazır hale getirilir. Hazırlanan tasarımlar, tamamen bilgisayar kontrollü üretim cihazları ile üretilir. Üretim süreleri, üretilecek diş sayısına göre 20 dakika ile 2 saat arasında değişir ve restorasyonlar ağıza yerleştirilmek üzere hazır hale gelir.
Diş hekimliğinde birçok tedavide, kişinin ağzından ölçü alarak dişlerin bir modeli oluşturulması gerekir. Klasik ölçü alma işlemi genellikle bulantı refleksini tetikleyen ve rahatsız edici bir yöntemdir. Bugün teknolojinin gelişmesiyle, ağız içi kameralar ile tüm ağız taranarak ağzın üç boyutlu bir modeli bilgisayara aktarılabilmektedir. Gelişen teknoloji ile saniyeler içinde diş ve diş etlerinin görüntüsü gerçek boyutlarıyla bilgisayara aktarılır. Gülüş tasarımı, implant planlamaları, restoratif tedaviler (dolgu, kaplama vb.), ortodontik planlamalar ve benzeri tedaviler bu veri üzerinde özel yazılımlar sayesinde yapılabilmektedir.
Eğer istenirse, çenenin ve dişlerin üç boyutlu bir modeli 3D yazıcılar ile üretilebilir. Kişi için planlanan tüm restorasyonlar, plaklar veya rehberler CAD-CAM sistemleri ile üç boyutlu yazıcılar veya kazıyıcı cihazlar sayesinde, insan eli değmeden üretilebilmektedir.
Adından da anlaşılacağı gibi, yapılacak tedavinin ve bu tedavide kullanılacak restorasyon, aparey ya da benzeri ürünlerin bilgisayar ortamında 3 boyutlu olarak tasarlanması ve tasarlanan ürünlerin bilgisayar kontrollü üretim cihazlarında, el değmeden üretilmesi anlamına gelir. Bu tasarım ve üretim yöntemleri, insan hatasını azaltmak, üretim hassasiyetini artırmak ve tedavi sürelerini kısaltmak amacıyla geliştirilmiştir.
Bu yöntemde, dijital ölçü (ağız içi tarama) ile tüm ağız üç boyutlu olarak bilgisayara aktarılır. Bilgisayarda dijital tasarım yazılımları ile istenilen restorasyonlar (zirkonyum/porselen dişler), plaklar veya apareyler üç boyutlu olarak tasarlanır. Tasarımı yapılan ürünler, dijital üretim sistemleri, yani bilgisayar destekli üretim (CAM) yöntemleri ile el değmeden üretilir.
CAD-CAM yöntemleri ile yapılabilen tedavi ve uygulamalara bazı örnekler şunlardır:
- Porselen Lamina Veneerler
- Zirkonyum Kronlar
- İnlay/Onlay Porselen dolgular
- İmplant yerleştirirken kullanılan rehber plaklar
- Ortodontik Şeffaf Apareyler
- Geçici kaplama dişler
- 3 boyutlu diş modelleri
- Dişeti ameliyat rehberleri
- Bir günde diş tedavisi konsepti
- All on four konsepti
Gülüş tasarımı, genel bir yaklaşımla kişinin gülüşünü mevcut durumundan daha iyi bir noktaya taşımak için kişiye en uygun gülüş dizaynını belirleme ve uygulama işlemidir. Gülüş tasarımı çalışmasının amacı, gülüşünde kişiyi rahatsız eden minör bozuklukları düzeltmek olabileceği gibi, kişinin gülüşünü tamamen değiştirip kişiye özgü en ideal gülüşe ulaştırmak da olabilir.
Bu uygulama, klasik yöntemlerle yapılabileceği gibi günümüzde baştan sona dijital ortamda özel yazılım programları ve üretim sistemleri kullanılarak da yapılabilir. Daha ilk randevuda kişinin üç boyutlu ağız ve yüz taramaları yapılır. Video ve fotoğrafları çekilerek tüm veriler bilgisayara aktarılır. Kişi sanal ayna uygulaması ile diş tasarım kütüphanesinden dişler seçerek yüzünde nasıl göründüğünü dijital olarak deneyebilir. Sonrasında kişinin tüm estetik analizi ve tasarım işlemleri dijital ortamda yapılır. Daha sonra hazırlanan bu tasarımın mock-up çalışması ile kişinin ağzında gerçek bir provası yapılır. Prova sonrasında kesinleşen tasarımın üretimi CAD-CAM sistemleri ile dijital yöntemlerle yapılır ve kişinin ağzına uygulanır.
Diş çapraşıklıklarının tedavisi yakın zamana kadar sadece teller ile yapılabiliyordu. Bu nedenle halk arasında tel tedavisi olarak da bilinen ortodontik tedaviler estetik kaygılara yol açıyordu. Şimdi ise gelişen dijital diş hekimliği teknolojileri sayesinde, dijital ortodonti ya da telsiz ortodonti de denebilecek bu yöntemle tamamen telsiz ortodontik tedavi yapmak mümkün hale gelmiştir.
Sosyal mesafeden görünmeyen, yemek yerken çıkartılabilen şeffaf diş plakları sayesinde estetik kaygıların neredeyse ortadan kalktığı ortodontik tedaviler yapılabilmektedir. Dişlerin analizinin ve tedavi planının bilgisayar yazılımları ile yapıldığı bu teknik sayesinde, tedaviye başlamadan önce, hem tedavi bitiminde dişlerin nasıl olacağını üç boyutlu animasyon olarak görmek, hem de yaklaşık tedavi süresini öğrenmek mümkündür. Tüm tedavilerde olduğu gibi, hangi yöntemin uygun olduğu tedaviyi yapacak hekim tarafından değerlendirilmelidir.
İnley/Onley dolgular, ileri seviye madde kaybı olan dişlerde kalan diş dokusunu koruyan ve çok uzun ömürlü dolgularıdır. Dijital diş hekimliği yöntemleri ile çok kısa sürede ve çok yüksek uyumlu dolgular üretilebilir. Dolgu yapılacak dişin ağız içi tarayıcılarla ölçüsü alınır. Bilgisayarda tasarım programında üç boyutlu bir dolgu tasarımı hazırlanır. Hazırlanan bu tasarım, bilgisayar destekli üretim cihazlarında bloklardan aşındırılarak, el değmeden üretilir.
Dijital yöntemle ideal uyumda dolgular çok hızlı bir sürede üretilebilir. Aynı gün bile tamamlanabilen bu tedavi yöntemi ile hazırlanan dolgular aynı zamanda çok uzun ömürlü tedavilerdir. Analog yönteme göre avantajları, çok hızlı olması, gerektiğinde tekrar ölçü alınmadan üretilebilmesi ve bulantı refleksine neden olan ölçü alma işleminin olmamasıdır.